تفکر سيستمي باعث مي شود فهم سيستم هاي اجتماعي بيشتر شود و بتوان براي بهبود آن تدبير انديشيد، همانطور که دانش مهندسي باعث مي شود فهم از سيستم هاي مکانيکي بيشتر شده و بتوان آن را بهبود بخشيد
نگرش سيستمي
نگرش سيستمي از پايه با نگرش سنتي متفاوت است. در نگرش سنتي، اجزا به صورت منفرد و جداي از يکديگر بررسي و مطالعه مي شوند اما در نگرش سيستمي، اجزا با توجه به ارتباطي که به يکديگر دارند مطالعه مي شوند. در نگرش سيستمي به جاي اينکه کل را به اجزا ترکيب دهنده آن تقسيم کند، در تلاش است تا نگاه خود را وسعت بخشد و هرچه بيشتر، تعاملاتي که بين اجزا و کل سيستم با ديگر سيستم ها دارد، آن را بررسي کند. گاهي نگرش سيستمي، نتايجي کاملاً متفاوت با نگرش سنتي دارد به خصوص اگر سيستم مورد مطالعه پويا بوده و تاثير پذيري اش از منابع دروني يا بيروني زياد باشد
از اين رو تفکر سيستمي براي حل اين مسائل، کاربرد زيادي دارد : موضوعات پيچيده، موضوعاتي که وابسته به ديگر موضوعات هستند، و موضوعاتي که نتيجه تعامل ديگر موضوعات هستند. به عنوان مثال، تفکر سيستمي در موارد زير کارائي خود را به اثبات رسانده است
– سيستم هاي پيچيده اي که افراد آن نبايد فقط به وظايف و اهداف خود نگاه کنند بلکه بايد اهداف کلي (مثلاً منافع ملي) را در نظر داشته باشند
– حل مشکلاتي که ناشي از تصميم هاي غلط گذشتگاه بوده است
– مواردي که هر اقدام تاثير گذار يا متاثر از محيط بيروني (طبيعي يا سياسي) خود است
– مسايلي که راه حل آن آشکار نيست
کاربرد تفکر سيستمي
يکي از مثال هايي که کاربرد تفکر سيستمي را از تفکر خطي سنتي، متمايز مي کند، کاهش آفت محصولات توسط حشرات است. راهکار تفکر خطي در اين مورد سمپاشي مزارع است. حال فرض کنيد که سمي که مورد استفاده واقع مي شود حتي منجر به آلوده شدن خاک و آب هم نمي شود و تنها حشرات آسيب رسان را از بين مي برد. در اينجا ميزان سم مصرف شده با تعداد حشرات از بين رفته، نسبت مستقيم دارد. يعني هرچه سم بيشتري استفاده کنيم، حشرات بيشتري خواهند مرد
اما متاسفانه از بين رفتن حشرات مزاحم و باقي ماندن محصولات، نتيجه کوتاه مدت موضوع است. آنچه در سال هاي بعد اتفاق مي افتد اين است که محصلات آفت ديده بيشتر شده و بايد سم هاي قوي تر با مقدار بيشتر مورد استفاده واقع شود. علت موضوع اين است که حشراتي که محصولات را مي خوردند باعث تعادل جمعيت ديگر حشرات از طريق شکار يا رقابت، مي شدند. از بين رفتن اين جشرات باعث افزايش بدون کنترل جمعيت ديگر حشرات مي شود و اين انبوه حشرات، آفت بيشتري به محصولات خواهند زد
بنابراين راه حلي که تفکر خطي ارائه داده است نه تنها در بلند مدت مسئله را حل نمي کند بلکه آن را شديدتر و پيچيده تر هم مي کند زيرا پيامدهاي آن بر محيط در نظر گرفته نشده است
تفکر سيستمي براي شناخت و حل مسايل پيچيده، مسايلي که داراي تعداد زيادي عوامل تاثيرگذار يا تاثير پذير است و مسايلي که در پيامد بلند مدتشان مشخص نيست بسيار موثر و کاربردي است
منبع اکادمی تفکر
http://www.thinking.net/Systems_Thinking/Intro_to_ST/intro_to_st.html